Güneşle ilişkimizi sorgulayan bir tasarım: Zaman Barınağı

BİLGİ Mimarlık Bölümü 4. sınıf öğrencisi Zeynep İğmen, Londra merkezli Architectural Association ve ABK Stuttgart işbirliğinde Stuttgart’ta düzenlenen yaz okulunda ana teması güneş ile ilgili farkındalık geliştirmek olan bir haftalık bir çalıştaya katıldı. İğmen, dünyanın dört bir yanından mimarlık öğrencilerinin katıldığı yaz okulunda “Zaman Barınağı” olarak adlandırdığı bir açık hava enstalasyonu tasarladı. “Zaman Barınağı”, KulturRegion Festivali’ne seçilerek Ostfildern’de sergilendi.

Güneş saatini mekansallaştıran bir tasarım

İğmen, katıldığı yaz okulunda Zaman Barınağı’nı tasarlama sürecini şöyle anlatıyor: “Architectural Association’ın farklı ülkelerdeki okul ve akademisyenlerle ortaklaşa bir şekilde yerel sorunlar, inovasyonlar, durumlar ve çözümler üzerine düzenlediği Yaz Okulu’nun Stuttgart ayağına katıldım. Bu süreçte Almanya ekollü bir akademide bulunmak ve güneş konusu üzerine düşünmenin yanı sıra uluslararası öğrencilerle fikir alış verişi yapmak, onların mimarlığa ve mimarlık eğitimine yaklaşımlarını deneyimlemek benim için çok değerliydi. Yaz okulunun ana teması güneşle ilgili farkındalık yaratan bir enstalasyon tasarlamaktı. Bu zamana dek güneşle bağlantı kuran ne tür tasarımlar yapıldığını araştırdığımda güneş saatleri önüme ilk çıkan referanslardı. Güneş ve zaman, insan hayatında oldukça merkezi bir yere sahip. Güneş günlük hayatımızda iklimsel etkileriyle var olmanın yanı sıra “saat” ve “zaman” kavramlarını da belirliyor. Aldığım eğitim çerçevesinde genellikle tek tip bir geometriyle tasarlanan güneş saatinin nasıl mekansallaştırılabileceğini sorguladım. Tasarım bu fikir aşamasının ardından güneş saatinin mekân kurgulayan bir çatı strüktürü olarak çalışmasıyla oluştu.”

Atık malzemelerin ileri dönüştürülmesiyle tasarlandı

“Zaman Barınağı” enstalasyonu ilhamını klasik çubuk formlu güneş saatinden değil, üzerindeki sayıların şerit şeklinde çalıştığı şerit güneş saatlerinden alıyor. Güneş ile ilgili bir farkındalık geliştirme ve karşılaşma mekanları oluşturma amacıyla tasarlanan enstalasyon, altında  etkileşim alanı yaratan bir çatıya dönüşerek sığınak işlevi görüyor. Tasarım, kullanıcılara güneşle olan bağlarını; biyolojik saat, günlük rutin ve dünyayla kurulan ilişki yönünden hatırlatmak için bir arayüz olarak kurgulandı. Enstalasyon üzerindeki sayıların yerleri hassas ölçüm ve simülasyonlarla belirlendi. Enstalasyon zaman olarak Ekim ayının ve lokasyon olarak Ostfildern, Almanya’nın güneş verileriyle çalışıyor. Saat, güneşin konumuna göre enstalasyonun merkezindeki mobilyaya düşen gölgeden okunabiliyor. Enstalasyon, atık malzemelerin ileri dönüştürülmesiyle geri dönüşüme uygun olarak tasarlandı.

Güneş ile zaman arasındaki bağı yeniden kurmak

Zaman Barınağı’nın çalışma prensibi üzerine de bilgi veren İğmen, “ Enstalasyon, teknik olarak bir güneş saati olmasından dolayı güneşle çalışmasıyla ve bir mekân olarak kurgulanmasıyla dış kamusal alanda yer almaya ve bu alanın odak noktası olmaya çok açıktı. ‘Saat kaç?’ diye sorulduğunda 21. yüzyılda yaşayan bir kent insanı hiçbir zaman gökyüzüne bakmaz. Çoğu kişi cep telefonuna ya da saatine bakar ki bu durum modern şehir insanın uğraşının doğadan kopuk olması nedeniyle normaldir. Enstalasyonun merkezinde çatısından düşen gölge dolasıyla saati görebilmemiz ve tasarımın aynı zamanda oturma ünitelerine sahip kentsel bir mekân olması bize güneş ve zaman arasında bu bağı tekrar hatırlatıyor. Şehir yaşamı sırasında koptuğumuz güneşi fonksiyonel olarak tekrar önümüze getiriyor. Günlük hayatımızın zaman kurgusunun tamamıyla güneşin hareketleriyle var olduğunu vurguluyor.” diyor.