Girişimciler için yol haritası

Yaratıcı ve inovatif fikirler çağımızın iş dünyasında sarsıcı bir etkiye sahip. Girişimciler yeni iş modelleri, geliştirdikleri ürünler ve hizmetler ile tüm dünyada ekonomik büyümenin ve toplumsal gelişimin fitilini ateşliyor. Bu dosyada başarılı bir girişimin sırlarından iş fikrini hayata geçirmenin yollarına, toplumda değer yaratan sosyal girişimcilikten girişim hikâyelerine girişimciliğin farklı yönlerini mercek altına aldık.

Dosyanın ilk bölümünde bu alanda uzman akademisyenler girişimciler için bir yol haritası çiziyor. BİLGİ İşletme Bölümü Öğr. Üyesi Doç. Dr. Deniz Kantur,  BİLGİ Pazarlama İletişimi Yüksek Lisans Direktörü Doç. Dr. Gresi Sanje ve BİLGİ LITE: Yüksek Lisans Programı Eğitim Görevlisi Esra Talu, bir girişimin başarılı bir şekilde hayata geçirilebilmesi için dikkat edilmesi gereken noktaları ve girişimcilere tavsiyelerini paylaştı:

1- Bir değer yaratın

“Bir ürünü satın aldığımızda aslında o ürünün sunduğu değeri satın alıyoruz.”  Bu noktayı vurgulayan Doç. Dr. Gresi Sanje, girişimcilikte dikkat edilmesi gereken en önemli unsurun “değer yaratmak” olduğunu belirtiyor.  Bir girişim fikriyle yola çıkarken öncelikli olarak tüketicinin ihtiyaç duyduğu değeri tespit etmek gerektiğini belirten Sanje, “İnsanların hayatına sunduğumuz değerin ne olduğuna ve pazarın buna ihtiyaç duyup duymadığına bakmalıyız” diyor.

Sanje’ye göre organizasyon yapısı, maliyetler ve hatta bir ürünün yapılabilirliğinden önce satılabilirliğine bakmamız gerekiyor.  “İnsanlar sunduğumuz değeri tüketebilecekler mi?” sorusuna tatmin edici bir cevabımız varsa yola çıkabiliriz.

Benzer bir noktayı vurgulayan Esra Talu ise girişimcilere toplumsal ihtiyaç odaklı, belirli bir probleme çözüm üreten fikirler geliştirmelerini öneriyor. Talu, “Fikir bize cazip gelebilir, ancak pazarda karşılığı var mı onu test etmek lazım. Kimsenin ihtiyacı olmayan bir ürün veya hizmet tasarlamak istemiyorsak ihtiyaç ve problem odaklı olmamız lazım” diyor.

2- İşe dönüştürülebilir bir fikirle yola çıkın

Girişimcilikte iyi iş fikriyle yola çıkmak önemli, ancak her şey değil. Doç. Dr. Deniz Kantur, iyi bir girişim fikrini şöyle tanımlıyor: “İyi fikir bir süre pazarda hâlâ yeni ve farklı olarak adlandırılabilecek, var olan bir soruna ürettiği çözümü alternatiflerine göre daha verimli, etkili ve yaratıcı bir şekilde hayata geçirebilecek bir fikirdir. Bu fikrin bir ürün ortaya koyabiliyor olması, o ürünün tüketici tarafından heyecanla satın alınıyor olması ve hatta tekrar satın alınıyor olması lazım.” 

Ancak Kantur’a göre girişimcilik için yaratıcı ve inovatif bir iş fikri yeterli değil. Girişim fikrinin işe dönüştürülebiliyor olması gerektiğini belirten Kantur, “Fikrimizi fonksiyonları ve yöneticileri olan, kârlı bir şekilde kaynak yaratan bir işe dönüştürebiliyor olmamız lazım. Bu süreçte, şirketimizin başarılı bir şekilde yürüyebilmesi için girişimci kimliğinden uzaklaşıp yönetici kimliğine bürünmemiz, pazara giren rakiplerimizle kurumsal bir firma gibi rekabet edebiliyor olmamız gerekli. Bu ise girişimcilerin geliştirmesi gereken bir kas” diyor.

3- Eksik taraflarınızı iyi bir ekiple tamamlayın

Girişimcilikte yapılan en büyük hatalardan biri yeterince fikir sahibi olmadığımız bir alanda yola çıkmak. Eğer girişimimizin ihtiyaç duyduğu alanlarda yeterince fikir sahibi değilsek bu alanlarda uzmanlığa sahip bir ekip ve ortaklarla yol almak önem taşıyor.

Girişimcilikte odaklandığımız alanın yapmayı en iyi bildiğimiz iş olması gerektiğini vurgulayan Esra Talu, “Fikri değerli kılan onu hayata geçiren ekiptir. Fikri hayata nasıl geçireceğiniz, kimlerle geçireceğiniz çok daha önemlidir. Fikir sahibi olmadığımız ya da tecrübemiz olmayan alanlarda iş geliştirmek yerine güçlü olduğumuz taraflarımızı ortaya koyup eksik taraflarımızı da iyi bir ekip ile tamamlarsak işte o zaman başarılı bir adım atmış oluruz” diyor.

Doç. Dr. Gresi Sanje ise benzer düşünen, ancak farklı geçmişlerden olan insanlardan oluşan bir ekibin önemini vurguluyor. Sanje, “Müşterinize Tayland yemeği değeri sunuyorsanız ve şef değilseniz o zaman Taylandlı şef sizin için kilit bir ortaktır ve giderse ne yapacağınızı, yerine kimle yol alacağınızı iyi planlamalısınız” diyor.

4- İş modelinizi iyi kurgulayın

Bir girişim için yola çıkarken iş modelini doğru kurgulamak da önem taşıyor. Doç. Dr. Deniz Kantur’a göre günümüzde girişimlerin başarısı ardında yaratıcı ve yıkıcı iş modellerinin önemli bir etkisi var. İş modelini kurgularken bir strateji oluşturmak gerektiğini belirten Kantur, kendimize “Neden bu işi yapmak istiyorum? Gelecek hedeflerim neler? Beni diğerlerinden farklı kılan ne?” gibi soruları sormamızı öneriyor. Bu süreçte pazarımızı ve müşterimizi tanımanın önemini vurgulayan Kantur, gelir kaynaklarının belirlenmesinden operasyon sürecine stratejimizi çok yönlü bir şekilde düşünmemiz gerektiğini söylüyor.

Esra Talu ise iş modelini belirlerken girişimcilere sürekli araştırmalarını ve dünyadaki gelişmeleri takip etmelerini önererek “Doğru iş modelini ilk seferde oturtamayabilirsiniz. Bu da gayet doğaldır. Önemli olan kullanıcılarınızdan alacağınız geri dönüşlerle ne kadar hızlı ve isabetli güncellemeler yapabildiğinizdir” diyor.

5- Finansal tabloya dikkat

Girişimlerde yapılan en büyük hatalardan biri maliyet hesaplarını yanlış yaparak yola çıkmak. Doç. Dr. Gresi Sanje’ye göre başlangıçta tanıdıklar sayesinde düşürülen maliyetler girişim büyüdüğünde ek bir maliyet olarak girişimcinin karşısına çıkabiliyor.

Tanıdıklardan alınan desteğin girişimler için sürdürülebilir olmadığını belirten Sanje, “Maliyet dediğiniz şey yalnızca sigortalar, yer kirası veya satın almanız gereken yazılımlar değildir. Kurduğunuz networkun, bilgi birikiminizin, verdiğiniz emeğin de bir değeri var ve maliyet hesabı yaparken bunu da hesaba katmalısınız. Aldığınız bütün hizmetlerin ve kaynak kullanımının birim değeri bütçenizde olmalı. Başlangıçta tanıdıklarınızdan destek aldığınız hizmetlerin maliyetini satış fiyatının içine koymuyorsanız girişiminiz büyüdüğünüzde ve bu hizmetleri satın almanız gerektiğinde denge bozulacaktır” diyor.

Doç. Dr. Deniz Kantur’a göre de yanlış hesaplarla yola çıkıldığında maliyetlerin gerçek hayatta yüzde 30-40 oranında arttığını görüyoruz.  Kantur, bunun önüne geçmek için girişimimizi hayata geçireceğimiz alanda benzer işler yapan insanlarla görüşerek onların deneyimlerini öğrenmenin önemini vurguluyor.

6- Melek yatırımcılar için cazip olun

Melek yatırım girişimcilerin en fazla kullandığı finansman modellerinden biri. Ancak Esra Talu, rakamsal olarak incelendiğinde melek yatırımcıların yatırım tekliflerinin dörtte üçünü reddettiğini belirtiyor. Peki, bir melek yatırımcının girişiminize yatırım yapmasını sağlamak nasıl mümkün? Talu’ya göre bu noktada sağlam, getirisi yüksek ve iyi yönetilen girişimlerin sunduğu yatırım fırsatları öne çıkıyor. Erken aşama yatırımların yüksek derecede risk içerdiğini belirten Talu’ya göre cazip bir getiri beklentisi sunan girişimler melek yatırımcılar tarafından daha fazla tercih ediliyor.

Melek yatırımcının bir girişime koyduğu her bir dolar için, vergilerden sonra yedi yıl içinde yedi dolar kazanmak gibi bir beklentisi olduğunu söyleyen Talu, liderlik becerisine sahip, tecrübeli bir yönetim ekibi, detaylı ve şirketin vizyonunu yansıtan bir iş planı ve girişimin yatırım almaya uygun bir şekilde yapılandırılmasının diğer önemli noktalar olduğunu belirtiyor.

7- Sosyal bağlantılarınızı geliştirin

Geniş bir network girişimciler için olmazsa olmazlardan. Bu sürede “fikrim çalınır mı” kaygısını aşmak gerekiyor. Doç. Dr. Deniz Kantur, sosyal ağlarımızı genişletmenin önemini vurgulayarak “Girişimcilik farklı bakış açıları gerektirdiği için biz girişimcilere, farklı insanlarla tanışmalarını öneriyoruz. Belki bugün bu kişiler sana yardımcı olmayacak, ama bu gelecekte de olmayacakları anlamına gelmiyor. Mutlaka bir şekilde sana yardımları dokunur. Başarılı olabilmek için gireceğiniz sektörde biraz pişmeniz veya deneyimli birilerini bulmanız gerekli. Bu nedenle iş bağlantılarınız çok kritik” diyor.

8- Markalaşma süreci: Bir DNA’nız olsun

Doç. Dr. Gresi Sanje, her şirket gibi girişimlerin de markalaşma sürecinde bir DNA kazanması gerektiğini vurguluyor. Markanın kimliğini oluşturup bunu doğru yönetmek gerektiğini belirten Sanje’ye göre girişimleri bu süreçte zorlayan şey kaynakların kısıtlı olması: “Benim bütçem yok, sosyal medya hesaplarını kendim yöneteceğim dediğin anda bile markanın kimliği ve stratejisini oluşturarak bir iletişim stratejisi yapman lazım. Bu süreçte minimal kanallarla nasıl iyi bir strateji çıkarabileceğinizi planlamanız gerekiyor.”

9- İşinize aşkınız gözünüzü kör etmesin

Aşık olduğumuz biriyle ilgili kötü bir şey söylendiğinde ilk reaksiyonumuz ne olur? Bu soruyu soran Doç. Dr. Deniz Kantur, cevabı da beraberinde veriyor: “Genellikle kötü söylemleri reddederiz.” Kantur, girişimcilere işlerini tutkuyla sevmelerini ve fikirlerine aşık olmalarını önerirken bir yandan da uyarıyor:

“Girişimcilikte tüm başarı hikâyelerini okuduğumuzda bu kişilerin işlerini tutkuyla yaptığını, fikirlerine aşık olduğunu görüyoruz. Bu nedenle işinize tutku çok önemli. Ancak girişimciler olaya böyle bakarken test etme, değerlendirme, fizibilite süreçlerini atlayabiliyor. Oysaki bu süreçlere dikkat etmemiz ve eleştirilere de açık olmamız gerekiyor.”