Shea meyvesinden biyodizel üretti

Mali Cumhuriyeti’nden üniversite öğrenimi için Türkiye’ye gelen Fatoumata Doucoure, okuduğu BİLGİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü’nde ülkesinin enerji sorununa çözüm üretmek amacıyla bir proje geliştirdi.

Doucoure, Doç. Dr. Erdem Günay danışmanlığında yaptığı mezuniyet projesi kapsamında Mali’de yaygın bir şekilde üretilen shea (karite) meyvesinin yağından biyodizel üretti. Doucoure’a göre shea meyvesinden üretilen biyodizel nüfusun yarısının elektriğe erişemediği Mali’de enerji sorununa çözüm olabilir:

“Mali, elektriğe erişim oranının yalnızca yaklaşık yüzde 50 olduğu bir ülke. Kimi köylerinde gaz lambalarını bile karşılayamayan insanlar var. Ayrıca, Mali'de elektrik üretimi büyük ölçüde hidroelektrik santraller tarafından karşılanıyor. Yaz aylarında su seviyeleri düştüğü için başkent Bamako da dâhil olmak üzere günde yaklaşık 12 saatten daha uzun süre elektrik kesintileri yaşanıyor. Bitirme projemde ülkemdeki elektrifikasyon oranını potansiyel olarak artırabilecek bir konuyu seçmek istedim. Sürdürülebilirliğin önemine dair aldığım dersler, dünyada karbon ayak izini azaltabilecek temiz bir yakıt olan biyodizele yönelmemi sağladı. Yerel olarak bol miktarda bulunan bir hammadde kullanmak istediğim için ise shea yağını tercih ettim."

Shea meyvesi Mali’nin çoğu köyünde yetişiyor

Batı Afrika ülkelerinde yetişen shea meyvesi bu ülkelerin ekonomisi için önemli bir gelir kaynağı. Özellikle kozmetik sektörü ve çikolata yapımında kullanılan meyvenin üretiminde Mali, Nijerya’dan sonra dünyada ikinci sırada geliyor. Doucoure, shea meyvesinin ülkesi için önemini şu sözlerle anlatıyor:

“Şeker, protein gibi mineraller açısından zengin olan shea meyveleri Mali'nin çoğu köyünde yetişir. Temel olarak çoğunluğu çiftçi olan yerel nüfus için yaz lezzetidir. Yılın hasat mevsiminde genellikle gıda kıtlığı yaşanır, bu nedenle insanlar ormanlardaki bu meyveleri doğrudan tüketerek beslenirler. Ek olarak, shea çekirdeği yaklaşık yüzde 60 yağ içerir, bu nedenle yüzyıllardır Mali'de shea yağı üretimi için shea çekirdekleri kullanılıyor. Modern teknolojilerin shea yağı üretim piyasasında tanıtılmasından önce, bu faaliyet sadece kadınlara özgüydü. Mali'de milyonlarca kadın ailelerini geçindirmek için shea yağı satışından elde edilen gelire bağımlı.”

‘Biyodizel sürdürülebilir bir seçenek olabilir’

Shea meyvesinden üretilen biyodizelin Mali için ne tür avantajları olabilir? Doucoure bu soruya şöyle cevap veriyor:

“Mali’nin nüfusu sadece 20 milyon, bu nüfus oldukça geniş bir araziye dağıldığı için ülkede elektrik şebekesinin genişletilmesi maliyetli bir seçenek olarak görülüyor. Çoğu köy, genellikle güneş enerjisi olmak üzere merkezi olmayan yenilenebilir enerji sistemleri ve dizel jeneratörlerle elektriğe erişebiliyor. Biyodizel, bu sektöre yerel olarak yakıt sağlamak için bir seçenek olabilir; aynı zamanda sürdürülebilirlik hedeflerinin de gözetildiği yeni iş imkânları yaratabilir. Shea yağı veya diğer hammadde türlerinden elde edilen biyodizel taşımacılık sektöründe kullanılarak emisyon oranını azaltabilir.”

'Başarılı olmak ülkemdeki kadınlara karşı bir sorumluluğum’

Mali’de 9 kişilik bir ailede büyüyen Fatoumata Doucoure ailesinde eğitim alabilen ilk kuşaktan olduğunu söylüyor. Mali’nin en geleneksel halklarından birine mensup olduğunu belirten Doucoure,  “Yaşadığım toplumda bir kadın olarak rolüm genç yaşta sadece bir eş ve anne olmakla sınırlı. Bu kurala ailemde meydan okuyan ilk kız oldum. Başarılı olmak kız kardeşlerim ile ülkemdeki genç kızlara karşı bir sorumluluğum, bana bakıp toplumumuzda yerleri olduğuna, bağımsız ve başarılı olabileceklerine inanmalarını istiyorum.” diyor.

Yüksek lisans eğitimi için “Yenilenebilir Kaynaklar Temelli Güç Sistemlerinin Dinamikleri” (Dynamics of Renewables-Based Power Systems) isimli bir Avrupa master programına kabul alan Doucoure, program kapsamında eğitimini Fransa’da Ecole Centrale de Nantes ile Almanya’da Hochschule für Technik und Wirtschaft Üniversitesi’nde sürdürecek. Doucoure’un gelecekteki hayali ise Mali’ye dönüp biyoyakıt üreten, çevresel kirliliği azaltan ve sıtma gibi sivrisineklerle bulaşan hastalıkları önleyen ulusal düzeyde bir katı atık yönetim tesisi ve geri dönüşüm şirketi kurmak.